Purwakanthi

Purwakanthi yaiku aksara, swara utawa tetembungan sing padha ing sajroning ukara.

Purwakanthi kaperang dadi telu:

1. Purwakanthi guru swara, yaiku purwakanthi sing padha swara ing pungkasane tembung.

Tuladha:

a. Sapa jujur bakal makmur.

b. Ati jujur, budi luhur, pantes dadi wong dhuwur.

c. Wong kang watake sareh, polatane sumeh, adate mitrane akeh.

2. Purwakanthi guru sastra, yaiku purwakanthi sing padha tulisane utawa aksarane ing saben wiwitan wanda utawa tetembungane.

Tuladha:

a. Ati tatag, watak teguh tanggon, tan tinggal tata trapsila, adate bisa ngentasi karya.

b. Watak-wantune wanita utama, tindak-tanduke tansah setiti ngati-ati.

c. Pemudha ora gumendhung, ndhadhag wani ndhadha kaluputan, pantes ginadhang-gadhang dadi panggedhe.

3. Purwakanthi lumaksita (guru basa), yaiku purwakanthi sing padha kabeh tetembungane.

a. Raja putra, putra dalem Ngastina.

b. Pandhu suta, suta madyaning Pandhawa.

c. Witing tresna, tresnaning mung sawetara.

Paedahe purwakanthi yaiku bisa mbecikake ukara, bisa ngenakake swara lan bisa ngalusake rasa. Luwih-luwih maneh menawa purwakanthi tetelu iku diracik bebarengan. Kang mengkono iku banjur bisa nuwuhake reseping rasa. Mula purwakanthi iku dadi busananing basa.

(Saka Buku Ajar Basa Jawa)